Anna Hetman w Brukseli rozmawiała z Fransem Timmermansem. O czym?

Przed gminami górniczymi, w tym Jastrzębiem-Zdrojem, coraz klarowniej rysują się dwa wyzwania: transformacja regionów górniczych, a także walka o czyste powietrze.

Komisja Europejska przedstawiła projekt rozporządzenia w sprawie Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. To instrument, który ma przybliżyć Unię do osiągnięcia neutralności klimatycznej w 2050 r. i zapobiec ewentualnemu wykluczeniu społecznemu. A nade wszystko ma być realną pomocą dla gmin górniczych.

W przeddzień rozpoczynającej się Nadzwyczajnej Rady Europejskiej, na której szefowie państw i rządów rozmawiają o unijnym budżecie na lata 2021 – 2027, prezydenci miast górniczych, w tym prezydent Jastrzębia-Zdroju Anna Hetman, spotkali się z komisarzem Fransem Timmermansem, by przekazać mu swoje uwagi dotyczące Nowego Zielonego Ładu i mechanizmów podziału środków w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. 

Spotkanie odbyło się w ramach inicjatywy WWF, który wspiera regiony górnicze w Grecji, Bułgarii, Niemczech i w Polsce w transformacji.

Przedstawiciele regionów górniczych zwracali uwagę na co mają być wydatkowane środki w ramach Just Transition Fund.

- Założenie Komisji Europejskiej i Funduszu jest takie, żeby dotacje wspierały rozwój miast i regionów, by były przeznaczone na inwestycje w tworzenie nowych firm i rozwijanie małych i średnich przedsiębiorstw, na przekwalifikowanie pracowników, rekultywację terenów, czy innowacyjność. Ten kierunek jest popierany przez samorządy – wyjaśnia Marta Anczewska z WWF.

I dodaje, że samorządowcy chcą też, by w rozporządzeniach dotyczących wydatkowania pieniędzy z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji zapisane były konkretne informacje o tym, że w przygotowaniu regionalnych planów transformacji mają brać aktywny udział samorządowcy z poziomu NUTS3 (podregiony – zgrupowanie kilku powiatów). Chodzi o to, by uniknąć sytuacji, że plan transformacji Górnego Śląska będzie tworzony w Warszawie bądź bez wystarczającego udziału gmin.

 - To dla nas ogromna szansa na uzyskanie szerokiego wsparcia unijnego, by sprostać wyzwaniom społecznymi i ekonomicznymi w związku z transformacją Europy w kierunku gospodarki zeroemisyjnej – mówi prezydent Anna Hetman.

- Lokalne społeczności muszą być włączone w cały proces transformacji od początku w celu przygotowania planów transformacji i uwzględnienia ich w strategiach energetycznych, klimatycznych i zrównoważonego rozwoju – podkreśla.

Miasto Jastrzębie-Zdrój podawane jest jako przykład gminy górniczej, która musi stawić czoła dużemu wyzwaniu, jakie niesie z sobą transformacja. Stąd obecność prezydent Hetman w Brukseli, gdzie trwają gorące rozmowy o tym jak przeprowadzać transformacje, by były jak najmniej odczuwalne dla lokalnej społeczności. Dodajmy, że wzięli w nich udział europarlamentarzyści, m.in. Jerzy Buzek, Jan Olbrych.

 Anna Hetman jako przewodnicząca Stowarzyszenia Gmin Górniczych o możliwościach wsparcia transformacji przez Unię Europejską rozmawiała także z Fransem Timmermansem, wiceprzewodniczącym Komisji Europejskiej ds. zielonego ładu.

– W rozmowie z Fransem Timmermansem mówiłam otwarcie, że oczekujemy konkretnych działań i wsparcia finansowego w związku z koniecznością przekształcenia przemysłu ciężkiego i rozwoju gmin w innym niż dotychczas kierunku. Potrzebne są indywidualne programy rozwoju dla poszczególnych regionów, a nawet gmin, bo specyfika każdego z nich jest inna. Warunki lokalne, jakie oddziałują na nie, określają kierunki zmian i dalszego rozwoju. Chcemy naszego udziału na etapie tworzenia takiego programu i podziału środków. Nie wyobrażamy sobie tak ważnych działań bez naszego udziału. Od tego zależy sukces każdego górniczego miasta, a w konsekwencji Polski i Europy – podsumowuje Anna Hetman.

I dodaje, że transformacja regionów górniczych w Polsce to nie żaden wymysł, ani fanaberia a rzeczywista potrzeba i konieczność. Miliony ludzi nie mogą być zdanych na przypadkowy los, miliony pieniędzy zainwestowanych w miasta i wsie górnicze nie mogą być zmarnowane. To jest ostatni dzwonek, by dokonać zmian odnosząc sukces, bo za kilkanaście lat będzie już za późno.

Co, jeśli jednak rząd zdecyduje, że nie zadeklaruje wdrożenia celu neutralności klimatycznej do 2050 r. lub nie złoży strategii regionalnych spełniających wymogi rozporządzenia unijnego ds.  Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji ryzykując środki unijne?

- To kolejny punkt, o którym samorządowcy dyskutowali z komisarzem Timmermansem. Ich propozycja jest taka, żeby o te 50 procent środków, które Polska hipotetycznie może stracić, samorządy, czy gminy mogły się starać bezpośrednio w ramach konkursów. Trzeba jednak pamiętać, że wszystkie te dyskusje są na razie bardzo teoretyczne, bo nie wiadomo jaką decyzję podejmie Komisja i Parlament Europejski. Nie wiadomo, czy będzie zgoda na propozycję budżetową szefa Rady Europejskiej - zaznacza Marta Anczewska z WWF.