Zakład odsalania „Dębieńsko” produkuje sól spożywczą. Źródłem są wody dołowe z Budryka

W Jastrzębskiej Spółce Węglowej odprowadzaniem wód zasolonych zajmuje się Przedsiębiorstwo Gospodarki Wodnej i Rekultywacji. Głównymi elementami są system retencyjno-dozujący „Olza” i Zakład Odsalania w Czerwionce-Leszczynach. W tym drugim odbyła się wizyta studyjna.

Do Zakładu Odsalania w Czerwionce-Leszczynach trafiają wody dołowe z kopalni Budryk, które w trakcie prac górniczych uwalniane są z górotworu. To zapobiega zrzucaniu silnie zasolonych wód do okolicznych rzek, a przy okazji produkowana jest wysokojakościowa sól warzona. W 2022 roku produkcja soli wyniosła około 67 tys. ton. Produkowana przez zakład sól posiada atest soli spożywczej, dopuszczonej do obrotu handlowego, wydany przez Państwowy Zakład Higieny oraz Państwowego Inspektora Sanitarnego.

Tego typu instalacja, która z wód kopalnianych produkuje sól spożywczą, to jest unikalna instalacja, jedyna w Polsce i prawdopodobnie w Europie. I to nas wyróżnia, a poza tym wyróżnia nas jakość tej soli - mówi Krzysztof Baradziej, prezes zarządu PGWiR. - Natomiast głównym celem tej działalności jest odsalanie wód kopalnianych przez co mniejsze ładunki soli odprowadzane są do rzek dzięki czemu jest to szeroko pojęta ochrona środowiska - dodaje Krzysztof Baradziej.

Każdego roku „Dębieńsko” oczyszcza prawie 1,5 mln metrów sześciennych wód zasolonych, produkując z nich wysokogatunkową sól spożywczą. Ma krystaliczną czystość na poziomie 99,4 proc. NaCl, a więc spełnia parametry jakościowe, które są trudne do osiągnięcia przez innych producentów. Posiada też wiele cennych dla zdrowia pierwiastków, np. magnez. W zakładzie obowiązują systemy kontroli jakości, dzięki którym „Sól Dębieńska” spełnia wysokie standardy, usankcjonowane niezbędnymi w przemyśle spożywczym certyfikatami i pozwoleniami.

Solanki w pierwszej fazie są oczyszczane przez wieloetapową filtrację. Następnie solanka zostaje zagęszczona przy pomocy filtrów odwróconej osmozy, następuje krystalizacja i później sól zostaje odwirowana, wysuszona do odpowiednich parametrów - wyjaśnia Dariusz Leśnik, dyrektor ds. produkcji soli w PGWiR.

W przypadku kopalni Knurów-Szczygłowice odwadnianie prowadzone jest w oparciu o pozwolenie wodnoprawne i polega na odpompowaniu zasolonych wód dołowych do osadników na powierzchni, gdzie podlegają one procesowi mechanicznego czyszczenia. Część odpompowanych zasolonych wód dołowych (do kilkunastu procent) wykorzystywana jest w podziemnych procesach technologicznych.

Niewykorzystane wody z odwodnienia kopalni wprowadzane są do wód powierzchniowych w zlewni rzeki Odry (rzeka Bierawka, ciek Czarnawka, potok Książenicki) w sposób bezpieczny dla środowiska, zgodnie z warunkami określonymi w obowiązujących przepisach i posiadanymi pozwoleniami wodnoprawnymi.

Pozostałe kopalnie Jastrzębskiej Spółki Węglowej - na podstawie zezwoleń wydawanych przez określone instytucje – Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie - wprowadzają wody słone do systemu dozującego „kolektor Olza”, a następnie w sposób kontrolowany trafiają do rzeki Odry. Wody zasolone wprowadzane są do rzeki poprzez dysze rozmieszczone w dnie koryta Odry, co umożliwia wymieszanie wód na krótkim odcinku rzeki. Kontrola zasolenia Odry prowadzona jest poprzez stację monitoringową w Krzyżanowicach. Funkcje retencyjno-dozujące oparte na precyzyjnym i stałym monitoringu pozwalają zmniejszyć maksymalne stężenia soli w Odrze o 60 proc. niższe od wartości dopuszczalnych. System retencyjny kolektor Olza posiada zbiorniki retencyjne, które pozwalają wstrzymanie zrzutu wód przez około 20 dni.

Trzeba podkreślić, że z uwagi na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa pracującej załogi i mienia kopalni - system odwodnienia kopalni należy utrzymywać w ciągłym ruchu. Nie ma możliwości wstrzymania odprowadzanych zasolonych wód dołowych. Wody dołowe wypompowywane są na powierzchnię wcześniej zbudowanymi systemami i ze względów bezpieczeństwa muszą być na bieżąco zrzucane do cieków – dowiadujemy się w JSW.

Kopalnia „Knurów-Szczygłowice” nie posiada obiektów, które mogłyby przejąć funkcje retencjonowania. Prowadzone są działania zmierzające do adaptacji istniejących osadników do wykorzystania jako osadniki i zbiorniki retencyjne.