Rozwój mowy u człowieka obejmuje 3 okresy:
- okres melodii – przypadający na pierwszy rok życia,
- okres rozwoju mowy właściwej – obejmujący stadium wyrazu (2 rok życia) oraz stadium zdania (3 rok życia),
- okres rozwoju swoistej mowy dziecięcej (4 i 5 rok życia).
Mogłoby się wydawać, że w pierwszych 12 miesiącach życia nie możemy mówić o żadnych przejawach rozwoju umiejętności mówienia. A jednak jest to bardzo ważny czas. Dziecko zaczyna się już komunikować z otoczeniem. Na początku jest to tylko krzyk i płacz, za pomocą którego niemowlę informuje o swoich potrzebach – „jestem głodny, jest mi mokro, boję się, jestem zmęczony....”. Później pojawiają się postękiwania, mlaski i inne nieartykułowane dźwięki, które około 3 miesiąca życia przechodzą w głużenie (nazywane też gruchaniem). Pojawiają się wtedy pierwsze pojedyncze głoski tworzone w tylnej części jamy ustnej – kkkk, gggg. Dźwięki te przypominają gruchanie gołębia.
W 6 miesiącu życia dziecko powinno już gaworzyć. Gaworzenie polega na wymawianiu sylab zbudowanych z głosek tworzonych z przodu jamy ustnej – ma, ba, ta, pa, me, tu ...Niezmiernie ważnym jest, aby różnicować głużenie z gaworzeniem, ponieważ tylko dzieci dobrze słyszące gaworzą. Nie pojawianie się gaworzenia może być pierwszym objawem zaburzeń słuchu. Także w przypadku opóźnionego rozwoju mowy, gaworzenie pojawia się później.
Około pierwszego roku życia dziecko powinno świadomie wymawiać przynajmniej jedno słowo (mama, tata, baba), strzępek słowa (da – daj, am - jeść) lub wyraz dźwiękonaśladowczy (hau – pies, miau – kot), a rozumieć w konkretnej sytuacji kilka słów. Oczywiście wypowiedzi te mogą być początkowo niewyraźne i zniekształcone, świadome wypowiadanie ich świadczy o prawidłowym rozwoju mowy i staje się początkiem kolejnego okresu – mowy właściwej.
Na zakończenie warto zapoznać się z zaleceniami w zakresie pielęgnacji i opieki, które stwarzają optymalne warunki dla prawidłowego rozwoju mowy w pierwszym roku życia:
- otaczamy dziecko kąpielą słowną, czyli pomimo tego, że nie wszystko rozumie i nie może nam odpowiedzieć, należy przemawiać do dziecka, opowiadać, czytać wierszyki, śpiewać piosenki,
- najlepiej karmić dziecko piersią, gdy nie jest to możliwe stosować smoczki fizjologiczne, przypominające budową i funkcją kobiecą brodawkę, rozszerzając dietę w soczki i zupki stosować łyżeczkę i kubek z dzióbkiem, nie przyzwyczajać dziecka do smoczka „uspokajacza” (z kółkiem) – te wszystkie zalecenia dotyczące karmienia sprzyjają prawidłowej pionizacji języka (prawidłowego ułożenia w buzi) i prawidłowemu połykaniu,
- układać dziecko w łóżeczku i wózku z górną częścią ciała uniesioną pod kątem 30 stopni (można pod materacyk podłożyć złożony kocyk), chodzi tutaj o to, aby główka dziecka nie wyginała się zbytnio ku tyłowi, a tym samym dziecko nie spało z otwartą buzią.
Okres rozwoju mowy właściwej
Na drugi i trzeci rok życia dziecka przypada okres kształtowania się mowy właściwej. Dziecko zaczyna już posługiwać się świadomie językiem, którego używają osoby z najbliższego otoczenia.
Początkowo są to pojedyncze słowa lub tylko części słów (strzępki). Najczęściej rozumiane wyłącznie przez opiekunów dziecka i tylko w kontekście konkretnej sytuacji. Nazywamy to mową sytuacyjną. Pierwsze wyrazy mogą być zniekształcone i uproszczone. Oczywiście dziecko nie potrafi też wymówić prawidłowo wszystkich głosek. Początkowo wymawia prawidłowo tylko kilka głosek: samogłoski (a, o, e, u, i, y) i najłatwiejsze spółgłoski (m, b, p, t, d, ś, ź, l, j). Trudniejsze głoski zamieniane są na łatwiejsze, np. s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż dziecko zamienia na ś, ż, ć, dź (siafa, ziaba), r zamienia na l lub j (jak lub lak – rak), k,g może być wymawiane jako t i d (tot – kot). Zamiany te są zjawiskiem rozwojowym, mieszczącym się w normie rozwoju mowy. Nie powinniśmy zmuszać dziecka do wymowy głosek, których jeszcze nie jest w stanie prawidłowo wyartykułować, ponieważ możemy doprowadzić do powstania wady wymowy. Ważne jest także abyśmy zwracali się do dziecka prawidłowo wymawiając wszystkie głoski, nie zmiękczamy, ani też nie stosujemy zdrobnień. Dziecko musi mieć prawidłowy wzór językowy, ponieważ tylko wtedy nauczy się prawidłowo mówić.
Pod koniec drugiego roku życia dziecko zaczyna się posługiwać zdaniem. Na początku jest to zdanie proste (zbudowane z dwóch wyrazów- rzeczownika i czasownika, czyli podmiotu i orzeczenia). W tym okresie następuje szybki rozwój gramatykalizacji mowy – pojawiają się zdania proste rozwinięte, a także zdania złożone. Przeważają zdania oznajmujące, następnie pojawiają się pytające i rozkazujące. Początkowo dziecko używa tylko czasu teraźniejszego, ale w miarę odrywania się wypowiedzi dziecka od konkretnej sytuacji, pojawia się czas przeszły, a później przyszły. W okresie tym mogą pojawiać się jeszcze błędy językowe (np. mylenie osoby, końcówki przymiotnika), ale mowa jest już zrozumiała dla osób spoza rodziny dziecka. Po koniec trzeciego roku życia większa część wypowiedzi dziecka to zdania złożone. Czas ten uznaje się za kluczowy dla opanowania podstaw mowy, później jest przede wszystkim jej doskonalenie.
Zalecenia dla rodziców:
- zachęcamy dziecko do wokalizacji, czyli mówienia – poprzez wspólną zabawę, czytanie, wspólną naukę wierszyków, wyliczanek, wspólne śpiewanie,
- w dalszym ciągu otaczamy dziecko „kąpielą słowną” ,
- możemy wspólnie zacząć ćwiczyć sprawność języka i warg, najlepiej przed lustrem, przykładowe ćwiczenia: oblizywanie warg (tak jak kotek), kląskanie językiem (naśladowanie galopowania konia), parskanie wargami (tak jak koń), „zaglądanie” językiem do nosa, naprzemienne wypowiadanie głosek u – i, naśladowanie muczenia krowy (muuuu), „mycie” językiem zębów,
- możemy także wykorzystać łatwe ćwiczenia oddechowe: uczyć dmuchania np. na skrawki papieru, piórko, dmuchanie przez rurkę do napojów, wspólne puszczanie baniek mydlanych.
Zachęcam do wspólnych ćwiczeń i życzę udanej zabawy - Beata Fedyn, logopeda dyplomowany.
Więcej informacji na temat Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu oraz kierunkach studiów i rekrutacji można znaleźć na Facebooku.
Zamieszczone komentarze są prywatnymi opiniami Użytkowników portalu. Redakcja portalu tuJastrzebie.pl nie ponosi odpowiedzialności za ich treść.
[AKTUALIZACJA] Akcja służb na Katowickiej. Mężczyzna chce skoczyć z dachu bloku
128540[AKTUALIZACJA] Akcja służb na Katowickiej: mężczyznę udało się ściągnąć i zatrzymać
26265Nowe rondo: od 6 maja zmiana organizacji ruchu
8779Chciał skoczyć, bo zabił babcię? 31-latek trafił do aresztu, grozi mu dożywocie
8467Akcja służb na Katowickiej: 78-latka z ranami szyi. Co nowego w sprawie?
7561[AKTUALIZACJA] Mamy cząstkowe wyniki! Kto wygrywa w Jastrzębiu-Zdroju?
+73 / -34Przebudowa skrzyżowania. Będzie nowe rondo
+39 / -5Oficjalnie: Michał Urgoł wygrywa wybory w Jastrzębiu-Zdroju!
+54 / -29[AKTUALIZACJA] Akcja służb na Katowickiej. Mężczyzna chce skoczyć z dachu bloku
+30 / -13Umowa podpisana. Będzie przebudowa ulicy Połomskiej
+14 / -1Ktoś ukradł dwa rowery z klatki schodowej. Możecie pomóc?
12 maja - dziś Dzień Flagi
1Rozpoczęła się majówka. Dziś 1 maja - Święto Pracy
1[AKTUALIZACJA] Akcja służb na Katowickiej: mężczyznę udało się ściągnąć i zatrzymać
1Bezpłatne badanie wzroku lub słuchu? Uważajcie, to w rzeczywistości pokazy sprzętu, oszustwo!
0Byłeś świadkiem wypadku? W Twojej okolicy dzieje sie coś ciekawego? Chcesz opublikować recenzję z imprezy kulturalnej? Wciel się w rolę reportera tuJastrzebie.pl i napisz nam o tym!
Wyślij alert